Teek 80: Edito

VRT: Verboden Reclame op Televisie

Het is een netelige kwestie. Ze dateert al van een tijdje geleden, maar houdt me nog altijd bezig. Heel simpel: een openbare instelling is een entiteit die gefinancierd wordt door onze belastingcenten. Punt. Toen ik DE TWAALF WERKEN zichzelf zag voltrekken op die bewuste zondag, stond ik versteld van het feit dat er bij wijze van spreken om de vijf minuten een HUMO in beeld werd gehouden. Was het een grap? Ja? Dan was het een redelijke flauwe. Wat meer is: de flauwe grap was volstrekt onwettelijk. Er zal wel weer een of andere achterdeur gevonden zijn(België: zijn bier, zijn achterpoortjes), maar ik ben zeker niet alleen als ik zeg dat we met z’n allen naar een zeer lang uitgevallen reclamespot van en voor HUMO hebben zitten kijken. Kan dit eigenlijk wel? Zoals het in de zaak Brusselmans niet over Ann De Meulemeester ging, gaat het hier niet over Rob Van Oudenhoven, maar over de ethische en juridische gevolgen van bepaalde dingen die zich schijnbaar moeiteloos in een democratische samenleving voltrekken. Oef, het is eruit.

‘Product placement’ is al lang een oud zeer op de Vlaamse televisie. Het is het schijnbaar ongemerkt ‘placeren’ van een bepaald product, vervaardigd door een commerciële onderneming, in een programma dat daar in se niet voor bestemd is. Een pint op een tafel, een merk op een wagen of vrachtwagen, flesjes fruitsap in HT&D, een verhuisfirma in WINDKRACHT 10... Veel aanstoot nemen we er eigenlijk niet aan. Tenslotte, als je in een warenhuis rondloopt, zie je die flesjes ook staan. So what?

Wat velen blijkbaar uit het oog verliezen, is dat een product dat tersluiks (en soms meerdere keren) in beeld komt tijdens een druk bekeken programma, eigenlijk veel meer exposure krijgt dan door een reclamespotje, waar het spotje één van de vele spotjes in de rij is. Niet alleen de exclusiviteit, maar ook het gezagsargument speelt hier een rol. Als Odilon Mortier na het vertellen van een denderende billenkletser eens van zijn drankje nipt, denken vele toehoorders onbewust: Odilon is grappig-Odilon drinkt dat bewuste merk van appelsiensap-zou het kunnen dat hij grappig is dankzij dat fruitsap? Lach niet te vlug, de menselijke psyche zit zeer ingewikkeld ineen.

Het grote verschil met de TWAALF WERKEN VAN HUMO is dat bij Product Placement niet expliciet voor een product wordt reclame gemaakt. Je kon tijdens de uitzending van Rob je kont niet keren of er was wel ergens een HUMO te zien, werden de zogezegd ‘concurrerende' boekjes bestoeft of op een ‘ironische’ wijze afgebroken, of werden bepaalde merites van het onafhankelijk weekblad dik in de verf gezet. Vragen om problemen, noemt men dat gewoonlijk. Mediaminister Dirk Van Mechelen kreeg meteen de zware taak om deze nieuwe vorm van schaamteloze commerciële methodes in teperken.

Trouwens, waren het niet juist Rob Van Oudenhoven en Guy Mortier die in ALLES KAN BETER de SHOPLIJN hebben geparodieerd? Geachte VRT, denk hier eens over na...

P.S.: Dit edito werd geschreven in smenwerking met Bic.

Jan De Meyere, Chef-redactie.